Τεκμήρια λογοτεχνών και λογίων από τα χρόνια της Επανάστασης
Επιστολές του Γεωργίου Τερτσέτη, του Niccolo Tommaseo και άλλων προς τον Αιμίλιο Τυπάλδο (1809-1877). Οικογένεια Βαλαωρίτη, φάκελος 46. Επιστολές του Γεωργίου Τερτσέτη υπάρχουν επίσης στο αρχείο της οικογένειας Μάτεση.
Αντώνιος Μάτεσης: χειρόγραφα και αλληλογραφία του ζακυνθινού λογίου και θεατρικού συγγραφέα. Οικογένεια Μάτεση (1685-1945).
Τετράδιο με ποιήματα του Διονυσίου Σολωμού, καταγραμμένα από κάποιον σύγχρονό του. Γενικό αρχείο.
Επιστολή του Ανδρέα Κάλβου στον Δημήτριο Φωσκάρδη από το Παρίσι, 7/4/1825. Γενικό αρχείο.
Οι λογοτέχνες για την Επανάσταση – λογοτεχνία
Τιμολέων Αμπελάς: «Προ της Αλαμάνας», δράμα (1909-1922, χειρόγραφα). Παραστάθηκε με τίτλο «Ο έρως του Διάκου» (Πάτρα, 1909), «Η αγάπη του Διάκου» (Λάρισα, 1911) και υποβλήθηκε σε δραματικό διαγωνισμό με τίτλο «Διπλή θυσία» (χφα), υποφάκελος 2.6.
Τεκμήρια (1888-1905) που αφορούν τη σημαία που που συνδέθηκε με τον Π. Πατρών Γερμανό και την κήρυξη της Επανάστασης, η οποία φυλασσόταν στην Κερπινή, χωριό καταγωγής του Αμπελά. Οικογένεια Αμπελά-Τερέντσιο, υποφάκελος 12.8.
Αριστοτέλης Βαλαωρίτης: Χειρόγραφα των γνωστών έργων «Θανάσης Διάκος», «Ο ανδριάς του αοιδίμου Γρηγορίου του Ε΄» και άλλων, με πηγή έμπνευσης την περίοδο της Επανάστασης, όπως «Ο Γώγος. 1812» και το «Επιτάφιον Δημητρίου Πλαπούτα», χειρόγραφα. Οικογένεια Βαλαωρίτη, υποφάκελοι 1.1-1.2.
Ανδρέας Καρκαβίτσας: Χειρόγραφα πεζογραφημάτων, ανάμεσά τους τα: «Χριστούγεννα στην τάπια», «Ιστορικαί σελίδες. Σταματάκης Ασφακιανός Κουτρούκης». Ανδρέας Καρκαβίτσας.
Μιχαήλ Μητσάκης: Πεζογραφήματα «Ο Παπαφλέσσας» και «Το φίλημα: Επεισόδιον του αγώνος». Μιχαήλ Μητσάκης.
Κωστής Παλαμάς: «Η Δόξα στο Μισολόγγι (1826-1926)» από τη συλλογή Δειλοί και σκληροί στίχοι, χειρόγραφο των τριών τελευταίων στροφών του ποιήματος και έντυπο δίφυλλο με το ίδιο ποίημα. Κωστής Παλαμάς, υποφάκελος 1.1.
Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη: Διηγήματα για την περίοδο της Τουρκοκρατίας και της Επανάστασης (δακτυλόγραφα και δημοσιεύματα). Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη, υποφάκελος 4.2.
Έλλη Παππά: Χειροποίητο παιδικό βιβλίο γραμμένο και εικονογραφημένο από την ίδια για τον γιο της, με θέμα τους ήρωες της Επανάστασης και τίτλο «1821-1957» (Μάρτιος 1957). Αρχείο Έλλης Παππά, υποφάκελος 45.1.
Δημήτρης Φωτιάδης: Μεσολόγγι, το έπος της μεγάλης πολιορκίας (φάκελος 1), Καραϊσκάκης (φάκελοι 2-5), Κολοκοτρώνης: Η δίκη του (φάκελος 6), Όθωνας: η μοναρχία (φάκελοι 7-8), Όθωνας: η έξωση (φάκελοι 9-10), Η Επανάσταση του εικοσιένα (τέσσερις τόμοι, φάκελοι 11-20). Θεατρικά έργα: Στρατηγός Μακρυγιάννης, Ο Μακρυγιάννης, Καραϊσκάκης: ο γιος της καλογρηάς, Εθνεγερσία: ορατόριο (φάκελος 24). Σενάρια για την τηλεόραση: Μεσολόγγι: το έπος της μεγάλης πολιορκίας, Βασίλισσα Αμαλία (υποφάκελοι 27.4-5). Δημήτρης Φωτιάδης.
Χρήστος Χρηστοβασίλης: Πολλά διηγήματα, θεατρικά έργα και άρθρα σχετικά με πρόσωπα και γεγονότα της Επανάστασης και ιδιαίτερα για την περιοχή του Σουλίου. Χρήστος Χρηστοβασίλης, υποφάκελοι 1.1., 1.3, 2.2., 3.4., 4.5.
Οι λογοτέχνες και οι λόγιοι για ομοτέχνους τους από τα χρόνια της Επανάστασης
Τέλλος Άγρας: Ομιλία για τον Ανδρέα Κάλβο (21.3.1921, χειρόγραφα). Τέλλος Άγρας, υποφάκελος 1.8.
Έλλη Αλεξίου: για τον Διονύσιο Σολωμό (χειρόγραφα). Έλλη Αλεξίου, υποφάκελος 3.1
Δ.Ι. Καλογερόπουλος: Ομιλίες και ραδιοφωνική ομιλία για τον Βύρωνα (χειρόγραφα, δακτυλόγραφα, 1924-1949). Δ.Ι. Καλογερόπουλος, υποφάκελος 7.4.
Ζήσιμος Λορεντζάτος: Δοκίμια και μελέτες του για τον Δ. Σολωμό (υποφάκελοι 1.2-3, 3.3, 21.1), τον Α. Κάλβο (υποφάκελοι 1.6, 6.7-6.9, 21.1), τον Μακρυγιάννη (υποφάκλος 5.1). Ζήσιμος Λορεντζάτος.
Μιλτιάδης Μαλακάσης: Μεταφράσεις στα αγγλικά του ποιήματος του Μαλακάση «Μπάυρων» από τη συλλογή Τα Μεσολογγίτικα και του ποιήματος «Επιτάφιο στο Μπάυρον» από τη συλλογή του Αντίφωνα. Μιλτιάδης Μαλακάσης υποφάκελος 1.4.
Αντρέας Παγουλάτος: για τον Δ. Σολωμό. Αντρέας Παγουλάτος, υποφάκελος 6.1.
Στρατής Τσίρκας: «Το ’21 στη νεοελληνική πεζογραφία (Σολωμός και Μακρυγιάννης)» (τελική μορφή, προγενέστερα στάδια και σημειώσεις, χειρόγραφο). Στρατής Τσίρκας, υποφάκελος 11.3 [39β].
Θ.Δ. Φραγκόπουλος: «Μια περιγραφή του Σολωμού από σύγχρονό του Αμερικανό περιηγητή», δακτυλόγραφο για το περ. Νέα Εστία). Πέτρος Χάρης – περιοδικό Νέα Εστία, υποφάκελος 4.1.
Οι λογοτέχνες και οι λόγιοι για την Επανάσταση – μελέτες, άρθρα
Άλκης Αγγέλου: Το μεγαλύτερο μέρος του αρχείου περιλαμβάνει μελέτες και τεκμηριωτικό υλικό για τους λογίους και για την πνευματική ζωή της τουρκοκρατίας και της προεπαναστατικής περιόδου. Ειδικότερα για την περίοδο: φάκελος 7 (Δ. Βουλησμάς, Α. Κοραής, Π. Κοδρικάς), φάκελος 8 (Ρήγας Φεραίος, Βενιαμίν Λέσβιος κ.ά., Μ. Περδικάρης, Κ. Οικονόμος, Χ. Φιλητάς, αξιωματούχοι οθωμανικής αυτοκρατορίας, περιηγητές), φάκελος 11 (Το κρυφό σχολειό, Η Κωνσταντινούπολη εκ των κάτω και εκ των έσω), φάκελοι 12-13 (Η Ελευθερία της Σκλαβιάς), φάκελος 21 (Α. Κάλβος, Σ. Βυζάντιος, Δ. Αργυριάδης). Άλκης Αγγέλου.
Αριστοτέλης Βαλαωρίτης: «Αλής Τεπελενλής και Κάρολος Νάπιερ 1819» (χειρόγραφα). Απόσπασμα άρθρου για τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, χειρόγραφο. Αρχείο οικογένειας Βαλαωρίτη, υποφάκελος 1.3.
Νίκος Κυριαζίδης: Άρθρα, δημοσιεύματα και τεκμηριωτικό υλικό για την μελέτη του λεξιλογίου του Μακρυγιάννη. Νίκος Κυριαζίδης.
Γιώργης Λαμπρινός: Οι μελέτες του «Η μοναρχία στην Ελλάδα» (χειρόγραφο), «Μορφές του ’21. Καποδίστριας». Γιώργης Λαμπρινός, υποφάκελος 1.1
Φάνης Μιχαλόπουλος: Χειρόγραφο της μελέτης του «Ένας απόστολος της δημοκρατίας. Ρήγας ο Βελεστινλής». Φάνης Μιχαλόπουλος, υποφάκελος 1.2.
Παναγιώτης Μουλλάς: Για την πνευματική ζωή της περιόδου στον υποφάκελο 14.1. (από τη συνεργασία του στην συγγραφή της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών), σημειώσεις και υλικό από πανεπιστημιακές παραδόσεις του στους υποφακέλους 28.1 (ρομαντισμός, βυρωνισμός) και 28.2 (Διαφωτισμός, πεζογραφία ως το 1880, γενιά του 1880). Παναγιώτης Μουλλάς.
Νίκος Μπελογιάννης: Χειρόγραφα (δελτία και σημειώσεις) από την μελέτη του για την Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας και σκέψης. Έλλη Παππά, υποφάκελος 48.1.
Αβραάμ Παπάζογλου: Μελέτες για την οργάνωση και την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, χειρόγραφα τετράδια. Αβραάμ Παπάζογλου, υποφάκελος 1.2.
Μ.Μ. Παπαϊωάννου: Μελέτες και τεκμηριωτικό υλικό για τους: Καποδίστρια (χειρόγραφο μελέτης του Μ.Π., φάκελος 7), Όθωνα (φάκελος 8), Χρ. Περραιβό (φάκελος 9), Μ. Χουρμούζη (φάκελος 11) και για άλλα ιστορικά πρόσωπα και λογίους της προεπαναστατικής και μετεπεναστατικής περιόδου. Μ.Μ. Παπαϊωάννου.
Έλλη Παππά: Ανάλυση για τη διαμόρφωση των κοινωνικών τάξεων και αγώνων από την επανάσταση του 1821 ώς τα μέσα της δεκαετίας του ’60, χειρόγραφο. Έλλη Παππά, υποφάκελος 5.3.
Γιάννης Σκαρίμπας: Το ’21 και η αλήθεια (χειρόγραφα, δακτυλόγραφα, τυπογραφικά δοκίμια, αλληλογραφία, σημειώσεις, σχετικά δημοσιεύματα). Γιάννης Σκαρίμπας, υποφάκελοι 3.1-3.3.
Επέτειοι: πανηγυρικοί, επετειακές εκδηλώσεις και εκδόσεις
Τζούλια Αμπελά-Τερέντσιο: Τεκμήρια από σειρά εκδηλώσεων απαγγελίας με τίτλο «Τα εκατόχρονα της νεοελληνικής ποιήσεως» που πραγματοποιήθηκαν σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας (1931-1932), υποφάκελος 16.5. Τεκμήρια από την συγκρότηση της ανθολογίας Η ποίησή μας στα εκατό χρόνια της (1931-1942), υποφάκελοι 17.1-17.3. Οικογένεια Αμπελά-Τερέντσιο.
Αριστοτέλης Βαλαωρίτης: Αγορεύσεις στην Ιόνιο Βουλή (25.3.1868) και στην Βουλή των Ελλήνων (13/25.3.1862), σχέδια ομιλίας σχετικά με την προσφώνηση στον ανδριάντα του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄. Αρχείο οικογένειας Βαλαωρίτη, υποφάκελος 1.4
Κώστας Γεωργουσόπουλος: Λόγος προς μαθητές για την 25η Μαρτίου (χειρόγραφο). Κώστας Γεωργουσόπουλος, υποφάκελος 5.1
Δ.Ι. Καλογερόπουλος: Ομιλίες και ραδιοφωνικές ομιλίες για την 25η Μαρτίου και άλλες επετείους (χειρόγραφα, δακτυλόγραφα και τυπογραφικά δοκίμια, 1912-1951), υποφάκελος 7.2.
Έγγραφα, αλληλολογραφία, ομιλίες, αποφάσεις και πρακτικά της επιτροπής για τον εορτασμό της εκατονταετηρίδας του Γ. Καραϊσκάκη και για τον ανδριάντα του, φωτογραφίες προπλασμάτων και εκδηλώσεων, υποφάκελος 9.6. Δ.Ι. Καλογερόπουλος.
Θράσος Καστανάκης: Έντυπο «Για τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου 1821 προς τους Έλληνας της Μασσαλίας», υποφάκελος 16.1 [33]. Προκηρύξεις για την 25η Μαρτίου 1937 από τον Ελληνικό Αντιφασιστικό Όμιλο της Λυών και από τη Δημοκρατική Ένωση Ελλήνων Γαλλίας, υποφάκελος 16.3 [32]. Αρχείο Θράσου Καστανάκη.
Κασιγόνη Αυγή: Αναμνηστικό μετάλλιο της Εκατονταετηρίδας από τα τεκμήρια Άγγελου και Χρύσας Κασιγόνη. Αυγή Κασιγόνη.
Μιλτιάδης Μαλακάσης: Ομιλία για την 25η Μαρτίου στον ραδιοφωνικό σταθμό της Ρώμης (1938). Μιλτιάδης Μαλακάσης, υποφάκελος 1.7.
Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη: Ομιλίες για την 25η Μαρτίου 1956. Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη, υποφάκελος 6.5.
Θεόδωρος Ξύδης: «Από το 1821 στο 1940» (χειρόγραφο, για το περ. Νέα Εστία). Πέτρος Χάρης – περιοδικό Νέα Εστία, υποφάκελος 2.3.
Διδώ Σωτηρίου: Νεανικές διαλέξεις με θέματα «25 Μαρτίου», «Σολωμός» (1926). Διδώ Σωτηρίου, υποφάκελος 16.1
Ανδριάντες και μνημεία
Κώστας Δημητριάδης: Επιστολή του Ίωνα Δραγούμη για την κατασκευή ανδριάντα του Ρήγα Φεραίου στο Βελεστίνο και απαντητική επιστολή του γλύπτη (1912), υποφάκελος 1.1.
Έκθεση Σ. Κουγέα για την ίδρυση μνημείων στο πλαίσιο του εορτασμού της εκατονταετηρίδας της ελληνικής επανάστασης. Ανάθεση στον Δημητριάδη της ανεγέρσεως του Ηρώου της Αγίας Λαύρας (1912-1969). Επιστολή Κ. Κανάρη προς τον Ε. Μπενάκη σχετική με την προτομή του Κανάρη, συναφής με το θέμα επιστολή προς Δημητριάδη (1922). Ανέγερση Χιακού Ηρώου στη Χίο (1931-1939), υποφάκελος 2.1. Κώστας Δημητριάδης.
Θωμάς Θωμόπουλος: Ιδιωτικό συμφωνητικό για αναμνηστικό μνημείο του Ναυαρίνου (Πύλος, 1929). Θωμάς Θωμόπουλος, υποφάκελος 1.2.
Δ.Ι. Καλογερόπουλος: Έγγραφα, αλληλολογραφία, ομιλίες, αποφάσεις και πρακτικά επιτροπής για τον εορτασμό της εκατονταετηρίδας του Γ. Καραϊσκάκη και τον ανδριάντα του. Δ.Ι. Καλογερόπουλος, υποφάκελος 9.6.
Το 1821 στο ΕΛΙΑ 